به نقل از «ایسنا»

ریترکشن مقالات مختص به ایران نیست/ «مرجعیت علمی» خودمان را پس بگیریم

تاریخ انتشار: ۲۲ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۸۷۹۵۸۶

ایسنا/اصفهان بر اساس آمار منتشر شده در ژورنال JKMS، از نظر تعداد مقالات ریترکت شده در جهان، ایران در رتبه اول، چین در رتبه دوم و ترکیه در رتبه سوم قرار دارد. ریترکشن (Retraction)، یا باز پس گیری مقالات چاپ شده، روشی برای آگاهی‌بخشی به مخاطبان و خوانندگان مقالات است تا نشان دهد اگرچه مقاله چاپ شده، اما به دلیل وجود اشکالات اساسی در محتوای نوشته شده، آن مقاله بازپس گرفته می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به تازگی، یازده مقاله از پژوهشگران ایرانی ریترکت یا بازپس گرفته شدند. تمام این مقالات در مجله «Health Science Reports» که زیر مجموعه انتشارات وایلی (Wiley) است، منتشر شده بودند. انتشار این خبر باعث عکس العمل‌های بسیاری از سوی اساتید و پژوهشگران ایرانی شد. بسیاری از پژوهشگران دلیل تولید مقالات جعلی یا بازپس گیری مقالات در سطح جهانی را در نتیجه اهمیت دادنِ بیش از حد به کمیت و تعداد مقالات نوشته شده برای بدست آوردن ارتقاء علمی و پذیرفته شدن به‌عنوان هیئت علمی در دانشگاه‌های ایران می‌دانند. آن‌ها معتقد هستند که گاهی اهمیت دادن افراطی نسبت به موضوع مقاله نویسی، نه تنها دانشگاه‌ها و مراکز علمی را از اصل علم و علم آموزی دور می‌کند، بلکه باعث ترویج کارخانه‌های مقاله سازی و در مواردی نیز موجب روی آوردن پژوهشگران به مقوله تقلب و جعلی سازی در پروسه نوشتن مقاله‌ها می‌شود.  

در سال ۱۳۹۵، انتشارات «الزویر» ۲۶ مقاله نویسندگان ایرانی را به دلیل تقلب در داوری از مجلات خود حذف کرد. «نیچر» نیز در همان سال ۵۸ مقاله نویسندگان ایرانی را به خاطر جعل علمی و دستکاری نویسندگان، تعلیق کرد.  

در گزارشی که در اکتبر ۲۰۱۸ در نشریه «ساینس» منتشر شد، عنوان شد که در معیار نسبت تعداد مقالات ریترکت‌شده به ازای مقالات منتشر شده، ایران جایگاه اول را در بین کشورهای جهان دارد و بر اساس ژورنال JKMS که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد، از نظر مقالات ریترکت شده، ایران در رتبه  اول، چین در رتبه دوم و ترکیه در رتبه سوم قرار دارد. همچنین بر اساس رتبه بندی موجود در پایگاه Web of Science، از هر ۱۰ هزار مقاله، به ترتیب کشورهای مصر، ایران، کره جنوبی، چین و هند بیشترین  تعداد مقالات ریترکت شده را در سالهای ۱۹۷۸ تا ۲۰۱۳ دارا هستند.

در این خصوص، هاشم داداش‌پور، معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس سازمان امور دانشجویان در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: معمولا مقاله‌هایی که پس گرفته می‌شوند در بین تمام کشورهای دنیا وجود دارند و این موضوع تنها مختص به ایران نیست. پس گرفتن مقاله‌ها مشمول دو نوع می‌شود؛ یک نوع محتوایی است و دیگری به شکل و ساختار مقاله مربوط می‌شود. در واقع، در تمام دنیا پژوهشگران با قصد این کار را انجام نمی‌دهند و از میان پژوهشگران تنها تعداد محدودی وجود دارند که بخواهند خلاف اخلاق علمی قدم بردارند.  

مقالات ریترکت شده یک پدیده جهانی است

وی با اشاره به موضوع دستکاری کردن یکی از روسای دانشگاه معروف آمریکا در محتوای یک مقاله، افزود: چنین مقاله‌ای «بازپس گرفته شد» یا به اصطلاح «ریترکت شد» و همین امر باعث شد این رئیس دانشگاه مجبور به استعفا از سمت خود در دانشگاه شود. این اتفاق نشان می‌دهند که این موضوع ممکن است هم در میان پژوهشگران مشهور و هم در میان پژوهشگرانی که زیاد شناخته شده نیستند اتفاق بیفتد. پس باید قبول کنیم که این یک پدیده جهانی است و محدود به ایران نیست. انجام آن گاهی ناشی از غفلت پژوهشگری است که ممکن است به اندازه کافی توجه و تمرکز نداشته باشد و بخشی هم مربوط به اخلاق غیر حرفه‌ای است که ممکن است تعداد محدودی از پژوهشگران به آن روی بیاورند.  

معاون وزیر علوم ادامه داد: اما آن چیزی که در ایران و دنیا مطرح است این است که ما باید تا جایی که می‌توانیم جایگاه علمی خود را در دنیا ارتقاء دهیم، زیرا اعتبار علمی کشور در جهان وابسته به سطح کمی و کیفی مقالات برمی‌گردد. طبیعی است که هر چقدر انتظار داریم مقالات کمی رشد کنند به همان اندازه هم انتظار داریم مقاله‌های کیفی‌ رشد کنند.  

ایران در رتبه ۱۴ جهانی از نظر تولید مقالات علمی

رئیس سازمان امور دانشجویان با بیان این نکته که ایران رتبه ۱۴ جهانی را به جهت تولید مقالات علمی در دنیا دارد، ادامه داد: علاوه بر این، تعداد استنادها به مقاله‌های پژوهشگران ایرانی هم به همان اندازه رشد پیدا کرده و این نشان دهنده این است که در حوزه مقالات، ایران در جهان نه تنها از نظر کمی، بلکه در کیفیت هم رشد چشمگیری داشته است. چرا که هر اندازه استناد به مقاله‌ها بیشتر شود نشان دهنده آن است که کیفیت علمی آن کشور در سطح جهانی است. خوشبختانه از نظر سطح کیفی و کمی مقاله‌های تولید شده، ایران رشد بسیار خوبی داشته و پژوهشگران ایرانی در جایگاه بسیار خوبی را در جهان قرار دارند.

وی افزود: رشد علمی را نباید متوقف کرد، باید به آن اهمیت داد و در نهایت آن را تبدیل به دانش، فناوری و محصولی کنیم که بر زندگی مردم تاثیر گذار باشد. باید بدانیم که این سرنوشت محتوم هر کشوری است که می‌خواهد در فضای علمی گام بردارد.  

باید بتوانیم «مرجعیت علمی» خودمان را پس بگیریم

داداش پور با تاکید بر این نکته که در ایران بحث مرجعیت علمی وجود دارد، به توضیح درباره «مرجعیت علمی» پرداخت و یادآور شد: وقتی صحبت از مرجعیت علمی می‌شود، به این معناست که ایران دارای جایگاهی شود که کشورهای دیگر به آن رجوع کنند. در واقع، منظور از «مرجعیت علمی ایران»، رسیدن به آن موقعیتی است که دیگران به علم ایران رجوع کنند. در این مورد هم سرنوشت محتوم ما این است که جایگاه علمی خودمان را در سطح جهانی ارتقاء بخشیم. پس در عین حال که ما باید مراقب باشیم که این رشد علمی منجر به آسیب در حوزه علمی نشود(مقالات بازپس گرفته شده هم بخشی از آن است)، باید اجازه دهیم رشد علمی ایران به شکلی صورت پذیرد که ما در گام اول و در آینده نزدیک جزء ۱۰ کشور اول جهان از نظر علمی شویم و در آینده نه چندان دور باید بتوانیم مرجعیت علمی خودمان را پس بگیریم.  

آیا همچنان تعداد مقالات فاکتوری برای جذب هیئت علمی در ایران خواهد بود؟

وی در پاسخ به این پرسش که آیا همچنان تعداد مقالات، معیاری برای سنجش علمی اساتید، پژوهشگران و فاکتوری برای جذب هیئت علمی در ایران خواهد بود یا خیر، گفت: بله، زیرا یک استاد علاوه بر آموزشی که به آن مشغول است، حتما باید کار پژوهشی هم انجام دهد و کار پژوهشی هم در خروجی‌ها و شکل‌های متعددی خود را نشان می‌دهد. اگر بررسی کنید، متوجه می‌شوید که تعداد مقالات بازپس گرفته شده در آمریکا هم کمتر از ایران نیست، پس مقالات بازپس گرفته شده امری طبیعی است و محدود به ایران نیست. بنابراین، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معتقد است که یکی از خروجی‌های ارزشمند اساتید می‌تواند مقالات علمی باشد.  

در وزارت علوم کمیته‌ای وجود دارد به نام «کمیته اخلاق در پژوهش»، در واقع در تمام دانشگاه‌های ایران این کمیته اخلاق وجود دارد و معمولا به چنین بحث‌های رسیدگی می‌کنند تا وجود تعداد معدودی از افراد یا مقالات علمی، باعث آسیب به جریان علمی کشور نشود. همچنین، علاوه بر کمیته‌های اخلاق، کمیته‌های انضباطی دانشگاه‌ها و کمیته انضباطی وزارت علوم هم وارد این بحث می‌شود و در این رابطه، ما به تازگی رساله فردی را که اخلاق علمی را رعایت نکرده را رد کردیم. بنابراین دقت و مراقبت از سوی وزارت علوم وجود دارد تا مباحث علمی به نحوی پیش رود که علاوه بر اینکه جریان سالم علمی تقویت می‌شود، از حرکت‌های غیر اخلاقی در حوزه علمی نیز جلوگیری شود.

به گزارش ایسنا، مقالات ریترکت شده (باز پس گرفته شده) یک پدیده جهانی است و مختص به ایران و پژوهشگرانی ایرانی نیست، اما پیدا کردن رتبه ایران در میان کشورهایی با مقالات ریترکت شده، نکته‌ای بسیار حائز اهمیت است، چرا که اصالت و درستی پژوهش‌های منتشر شده به لحاظ محتوا و فرم، می‌تواند در دستیابی به مرجعیت علمی کشور و مواردی از جمله میزان استنادها به پژوهش‌های انجام شده و اعتبار و رتبه علمی پژوهشگران، مراکز علمی و دانشگاه‌های کشور بسیار تاثیرگذار باشد. امید می‌رود که با اتخاذ سیاست‌ها و رویکردهای نوین در وزارت علوم و مراکز علمی کشور از انجام اقدامات غیر اخلاقی و غیر حرفه‌ای از جمله نوشتن و گسترش جعل مقالات علمی، جلوگیری و با آن‌ها مقابله شود.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی علمی دانشگاهی استانی علمی و آموزشی تقلب علمی اخلاق در پژوهش استانی اجتماعی استانی سیاسی سفر رئیسی به فارس استانی اقتصادی استانی شهرستانها عملیات طوفان الاقصی استانی علمی و آموزشی استانی ورزشی استانی اجتماعی استانی سیاسی سفر رئیسی به فارس استانی اقتصادی پژوهشگران ایرانی بازپس گرفته شد ایران نیست تعداد مقالات پس گرفته شده مقالات علمی مرجعیت علمی وزارت علوم دانشگاه ها منتشر شده علمی کشور منتشر شد مقاله ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۸۷۹۵۸۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ژابی آلونسو: تشنه قهرمانی در اروپاییم!

به گزارش "ورزش سه"، ژابی آلونسو، سرمربی بایرلورکوزن، در آستانه بازی رفت با رم در مرحله نیمه نهایی لیگ اروپا به سوالات خبرنگاران در نشست خبری پاسخ داد. این مربی اسپانیایی کمی پس از فرود هواپیمای تیمش در رم به سالن کنفرانس خبری رفت تا در مورد بازی حساس فردا صحبت کند.

ژابی آلونسو گفت:"ما می‌دانیم با چه تیمی بازی می‌کنیم. رم با یک مربی جدید کیفیت فوق العاده‌ای دارد، آن‌ها کمی سبک خود را تغییر داده‌اند اما ما برای یک نیمه نهایی دشوار آماده‌‌ایم. آن‌ها در دوره‌های قبل مسابقات نشان دادند که بسیار خوب هستند، سطح بالایی دارند و امسال سفری عالی در اروپا داشته‌اند."

هدف رسیدن به فینال؟

برای اینکه بتوانیم دوباره اینجا باشیم از ابتدای رقابت‌های می‌خواستیم از فصل گذشته درس بگیریم، سال گذشته نرفتن به فینال دردناک بود و این درد را تا حدی نگه داشتیم که آن را به قدرت تبدیل کنیم.

تغییرات رم؟

رم خیلی تغییر کرده، آن‌ها سبک بازی خود را تغییر داده‌اند، فردا ما واقعا انتظار یک بازی فشرده را خواهیم داشت. ما فهمیدیم که سال گذشته یک فرصت منحصر به فرد داشتیم، پیشرفت تیم عالی بود. ما آماده بودیم که رم را شکست دهیم تا به فینال برسیم. تشنه این جام هستیم، فقط می‌توانیم از سال گذشته درس بگیریم، ببینیم چطور پیش می‌رود. فردا چالش بزرگی داریم اما هیچ ربطی به سال گذشته ندارد.